Bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya yanma hissi birçok farklı hastalığın belirtisi olabilir. Bu durumun en sık nedenlerinden ikisi polinöropati ve dar kanal (lomber spinal stenoz) hastalıklarıdır. Her iki durumda da sinir sistemi etkilenir ve benzer belirtiler görülür. Ancak nedenleri, tanı yöntemleri ve tedavi yaklaşımları birbirinden farklıdır. Özellikle yanlış teşhisin önlenmesi için bu iki durumu ayırt etmek büyük önem taşır.
Polinöropati Nedir?
Polinöropati, vücuttaki çevresel (periferik) sinirlerin hasar görmesiyle ortaya çıkan bir sinir hastalığıdır. Bu durum genellikle her iki bacağı simetrik olarak etkiler.
En sık nedenleri arasında şunlar bulunur:
- Diyabet (şeker hastalığı),
- B12 vitamini eksikliği,
- Kronik alkol kullanımı,
- Bazı ilaçlar ve toksinler,
- Kronik böbrek hastalıkları.
Polinöropati genellikle sinirlerin uç bölgelerinden başlar. Hastalar ayak parmaklarında uyuşma, yanma ve batma hissi tarif eder. Zamanla bu his dizlere ve bacaklara kadar yayılabilir.
Dar Kanal (Lomber Spinal Stenoz) Nedir?
Dar kanal hastalığı, omurga kanalının daralması sonucu omurilikten çıkan sinirlerin baskı altında kalmasıyla oluşur. Bu durum genellikle bel bölgesinde görülür.
Dar kanalın nedenleri arasında yaşla birlikte gelişen kireçlenme, bağ dokusu kalınlaşması ve disklerde yıpranma yer alır. Sonuçta sinirler baskı altında kaldığı için bacaklarda uyuşma, ağrı ve yürüme güçlüğü ortaya çıkar.
Bu tablo ilerlediğinde, ağrılar yürürken artar ve kişi sık sık durmak zorunda kalır. Bu tabloya nörojenik kladikasyon denir ve dar kanalın karakteristik bulgusudur. İleri evre vakalarda dar kanal ameliyatı, sinir üzerindeki baskıyı ortadan kaldırmak için uygulanır.
Benzer Belirtiler: İki Farklı Kaynaktan Aynı Şikâyet
Polinöropati ve dar kanal, her ne kadar farklı nedenlere sahip olsa da bacaklarda uyuşma ve karıncalanma her iki hastalıkta da görülür.
Ancak bazı farklar, ayırıcı tanıda ipucu verir:
| Belirti / Özellik | Polinöropati | Dar Kanal |
| Uyuşma tipi | Sürekli, istirahatte de olur | Yürürken artar, dinlenince azalır |
| Başlangıç yeri | Ayak parmaklarından başlar | Belden bacağa yayılan ağrı eşlik eder |
| Ağrı şekli | Yanma, batma tarzında | Baskı ve çekilme hissiyle birlikte |
| Yürüyüş mesafesi | Genellikle etkilenmez | Kısalır, hasta sık sık durur |
| Tedavi yaklaşımı | Sinir hasarına yönelik medikal tedavi | Sinir basısının kaldırılması (dar kanal ameliyatı) |
Bu tablo, iki hastalığın birbirine karıştırılmasını engellemek için klinik pratikte sıkça kullanılır.
Tanıda Görüntüleme ve Sinir Testleri
Bacaklarda uyuşma şikâyeti olan hastalarda tanı koymak için:
- Manyetik Rezonans (MR) ile omurga kanalı incelenir.
- Elektronöromyografi (EMG) testiyle sinir iletimi değerlendirilir.
EMG testi, polinöropatide sinir uçlarındaki yaygın iletim bozukluğunu gösterirken, dar kanal hastalığında belirli bir sinir köküne ait bası bulgusu verir. Bu iki tetkik, doğru tanı koymanın anahtarıdır.
Tedavi Yaklaşımları
- Polinöropati tedavisinde: Altta yatan nedenin düzeltilmesi esastır. Kan şekeri kontrolü, vitamin desteği ve sinir koruyucu ilaçlar kullanılır.
- Dar kanal hastalığında: İlaç, fizik tedavi ve enjeksiyonlar yeterli olmazsa, dar kanal ameliyatı gündeme gelir. Bu ameliyatla sinirlerin üzerindeki baskı kaldırılır, hastanın ağrısız ve konforlu şekilde yürümesi sağlanır.
Sonuç: Benzer Şikâyet, Farklı Tedavi
Polinöropati ve dar kanal hastalığı, her ikisi de bacaklarda uyuşma ve his kaybına yol açabilen ancak tamamen farklı mekanizmalarla gelişen hastalıklardır.
Birinde sinir uçları hasar görürken, diğerinde sinirler fiziksel olarak baskı altındadır.
Bu nedenle doğru tanı, etkin tedavinin temelidir.
Eğer bacaklarda uyuşma uzun süredir devam ediyor, yürüyüş mesafeniz kısalıyorsa veya ağrılar artıyorsa, bu durumun nedenini belirlemek için mutlaka bir nöroloji veya beyin ve sinir cerrahisi uzmanına başvurmak gerekir.
Doğru değerlendirme sonucunda, gerek medikal tedavi gerekse gerektiğinde dar kanal ameliyatı, hastanın yaşam kalitesini belirgin şekilde iyileştirir.
